Sáng 3/2 (tức 13 tháng Giêng âm lịch), chính quyền và người dân xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà đã long trọng cử hành lễ giỗ Vua Mai Hắc Đế. Lãnh đạo huyện Lộc Hà cùng đông đảo người dân và du khách thập phương thành kính tham dự buổi lễ.
Lễ giỗ Vua Mai Hắc Đế được tiến hành long trọng với nghi thức truyền thống của địa phương.
Nét đẹp văn hóa truyền thống trong lễ cúng Vua Mai, đó là việc người dân xã Mai Phụ tự tay gói hàng ngàn chiếc bánh chưng để dâng lên cúng Vua Mai Hắc Đế. Sau khi lễ giỗ hoàn tất, số bánh chưng này được phát lộc cho người dân nhân dịp đầu xuân năm mới.
Các cỗ xôi gà cung tiến nhà Vua Mai cũng được bày biện chu đáo, rất đẹp và bắt mắt với các thế như gà bay, gà leo cây tre, gà cưỡi mình rùa, gà chầu phục cỗ… Việc lựa chọn gà cúng được thực hiện kỹ càng. Gà dâng cúng giỗ Vua Mai phải đáp ứng được nhiều tiêu chí: Gà trống có thế đứng đẹp, cựa dài, chân cao, mào gà to, cân nặng phải từ 3,5 – 4kg trở lên.
Trước đó, công việc chuẩn bị lễ giỗ Vua Mai được chính quyền và nhân dân xã Mai Phụ chuẩn bị khá sớm. Theo thông lệ, khoảng gần 1 tháng trước khi lễ giỗ diễn ra, người dân trong thôn Mai Lâm (nơi đặt đền thờ Vua Mai) và một số thôn lân cận tập trung thực hiện công tác vệ sinh, chỉnh trang cảnh quan trong khu vực đền thờ.
Việc chọn lễ vật cũng như việc phân công những cá nhân tham gia vào công tác lễ nghi trong lễ giỗ cũng được tiến hành một cách kỹ càng. Đặc biệt, quy định để chọn những người đọc văn tế rất chặt chẽ. Người được chọn ngoài giọng đọc truyền cảm, trong gia thất, dòng họ phải không có tang khó, gia đình phải song toàn.
Vua Mai Hắc Đế, thuở thơ ấu có tên tự là Mai Thúc Loan, sinh vào khoảng cuối thế kỷ thứ VII, quê quán tại xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà. Từ nhỏ, ông đã phải theo mẹ rời quê lên sống ở làng Ngọc Trừng, Hoan Châu (nay thuộc huyện Nam Đàn, Nghệ An). Lớn lên, ông nổi tiếng khắp vùng vì thông minh, có sức khoẻ phi thường, giỏi đấu vật. Ông mở lò vật, chiêu mộ trai tráng trong vùng để mưu sự việc lớn.
Cuộc khởi nghĩa Hoan Châu do Mai Thúc Loan lãnh đạo vào tháng tư, năm Quý Sửu (713) giành thắng lợi. Sau khi lên ngôi, ngoài lo việc triều chính, ông đã cho xây dựng căn cứ địa tại Sa Nam và chọn Vệ Sơn (huyện Nam Đàn – Nghệ An) làm nơi đóng đại bản doanh. Khi đã có binh hùng tướng mạnh, ông đã kéo quân ra đánh chiếm phủ Tống Bình (Hà Nội) giải phóng đất nước ra khỏi ách đô hộ của nhà Đường. Và chính quyền của vua Mai Hắc Đế tồn tại được 10 năm (713-722) mới kết thúc./.
Nguyễn Trung